Piotr z Nowego h. Pobędzie (zm. 1326/7), starosta Pomorza Gdańskiego z ramienia Wacława II. Pochodził z możnego i wpływowego rodu rycerskiego osiadłego na Pomorzu Gdańskim. Był najstarszym synem Święcy (Starego), kaszt. słupskiego (1275), od r. 1286 woj. gdańskiego. Młodszymi braćmi P-a byli: Jaśko ze Sławna i Wawrzyniec z Darłowa. Po raz pierwszy P. wymieniony jest w dwóch dokumentach z r. 1299, wystawionych przez Władysława Łokietka w Gdańsku. W pierwszym z nich z 29 IV 1299 występuje jeszcze jako prepozyt kaliski, w drugim natomiast, wydanym nazajutrz, już z tytułem kanclerza Pomorza. Przypuszcza się (S. Kujot), że P. piastował godność prepozyta kaliskiego mając jedynie niższe święcenia. Jako kanclerz pomorski P. występował kilkakrotnie w l. 1299–1304 w charakterze świadka lub wystawcy dokumentów. Niektórzy badacze (K. Pieradzka) uważają fakt powierzenia stanowiska kanclerza jednemu z przedstawicieli rodu Święców za nader wątpliwy. W pierwszych latach po objęciu przez Władysława Łokietka rządów na Pomorzu Gdańskim Święcowie, podobnie jak większość rodów rycerskich, ustosunkowali się do niego przychylnie, choć z pewnością trudno byłoby zaliczyć ich do zagorzałych zwolenników księcia.

Z chwilą przejścia korony polskiej w ręce Wacława II, Święcowie, a szczególnie P., udzielali poparcia władzy czeskiej na Pomorzu. Zarówno bowiem Wacław II, jak i jego syn Wacław III szukali sojuszników i zabiegali o poparcie tego najbardziej wpływowego z miejscowych rodów. Święcowie otrzymali liczne nadania i przywileje. W dn. 28 VI 1301 P. uzyskał od Wacława II miasto Nowe (wraz z przynależącymi doń terenami), pozostające dotąd w posiadaniu Aleksego z Lekinsteinu. Również dzięki protekcji tego władcy P. ożenił się z Elżbietą, córką wielmoży czeskiego Teodora Szpaczka z Kostelca, wyposażoną przez króla posagiem 2 000 grzywien. Szczytowym osiągnięciem w karierze P-a pod panowaniem Przemyślidów było mianowanie go w r. 1305 starostą Pomorza w miejsce Oldrzicha z Boskowic. W przeciwieństwie jednak do swego poprzednika, który urząd swój sprawował jako starosta wielkopolski i pomorski, zasięg władzy P-a był ograniczony jedynie do obszaru Pomorza. W dwóch dokumentach wydanych 10 VIII 1305 P. występował już z tym tytułem i jako przedstawiciel króla używał pieczęci urzędowej z wyobrażeniem czeskiego lwa.

Po ponownym objęciu władzy przez Łokietka w r. 1306 Święcowie jako stronnicy czescy znaleźli się w opozycji i P. został usunięty z dotychczas zajmowanego stanowiska. Ponadto bp kujawski Gerward Leszczyc wystąpił ze skargą na P-a, iż ten w okresie rządów czeskich najechał i ograbił dobra kościoła włocławskiego. Na mocy wyroku wydanego 17 VII 1306 P. został zobowiązany tytułem odszkodowania do zapłacenia biskupowi sumy 2 000 grzywien. Sprawa sporu z Gerwardem pogłębiła jeszcze wrogość Święców, już dawniej niechętnych Łokietkowi, a w dalszej konsekwencji doprowadziła do ich otwartej zdrady. W okresie tym Święcowie, mając za sobą poparcie niemieckiego patrycjatu Gdańska, nawiązali ścisłą współpracę z Brandenburgią. Owocem jej był układ, zawarty 17 VII 1307 w Lędowie (Lindow), w którym P. (S. Kujot uważa, że P. nie był obecny w Lędowie) i jego bracia uznali się lennikami margrabiów brandenburskich w zamian za nadanie im w lenno Darłowa, Sławna, Polanowa i Tucholi oraz dziedziczne posiadanie kasztelanii słupskiej. Do sfinalizowania tej umowy jednak nie doszło. Wkrótce potem P. został jako zdrajca uwięziony i osadzony w Brześciu Kujawskim, gdzie przebywał prawdopodobnie do jesieni 1310. Fakt ten w pewnym stopniu przyczynił się chyba do opóźnienia planowanej przez margrabiów brandenburskich wyprawy zbrojnej na Pomorze. Ostatecznie doszła ona do skutku w sierpniu 1308. Po opanowaniu Pomorza przez Krzyżaków P. nie przejawiał większej aktywności politycznej. W służbie margrabiego brandenburskiego pozostawał jeszcze w r. 1318 (23 VI). Po raz ostatni w źródłach występuje 9 III 1326. Zmarł prawdopodobnie na przełomie 1326/7 r.

Wiadomo, że synem P-a z małżeństwa z Elżbietą ze Szpaczków był Piotr z Polanowa (zm. przed r. 1348).

Bieniak, Wielkopolska, Kujawy wobec problemu zjednoczenia państw.; Jasiński K., Zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków w latach 1308–1309, „Zap. Hist.” T. 29: 1966 z. 3; Kętrzyński S., Ze studiów genealogicznych, „Mies. Herald.” R. 13: 1934 s. 145; Kujot S., Dzieje Prus Królewskich, „Roczniki Tow. Nauk. Tor.” T. 23: 1916; Matuszyński M., Zabór Pomorza przez Krzyżaków (1308–1309), „Roczn. Gdań.” T. 7/8: 1933/4 [druk. 1935] s. 45–8; Morré F., Die Swenzonen in Ostpommern, „Baltische Studien” Neue Funde (Stettin) Bd 41: 1939; Piekosiński F., Heraldyka polska wieków średnich, Kr. 1889; Powierski J., Przyczynek do dziejów Pomorza Gdańskiego na przełomie XIII i XIV wieku, Zesz. Nauk. Uniw. M. Kopernika, Historia. Nr 2: 1966 s. 100, 104–105; – Cod. Pol., II nr 195, 196; Długosz, Roczniki, księga 9; Lites, Wyd. 2., Oprac. H. Chłopocka, W. 1970 I; Mon. Pol. Hist., VI 317, 318; Pommerellisches Urkundenbuch, Bearbeitet v. M. Perlbach, Danzig 1881 I, II nr 572, 573, 574, 595, 604, 638, 641, 642, 650, 655; Pommersches Urkundenbuch, Stettin–Köln 1868–1962 V, VI, VII; Script. Rer. Pruss., V.

Jerzy Grygiel